Czy instalacja odgromowa jest obowiązkowa?

Instalacja odgromowa chroni budynki i ich mieszkańców przed wyładowaniami atmosferycznymi, które mogą wywołać poważne szkody na mieniu, a także zagrozić ludzkiemu życiu. Zanim przejdziemy do kwestii prawnych i szczegółów związanych z montażem piorunochronów, powiedzmy sobie kilka słów o tym, w jaki właściwie sposób one działają i jak są skonstruowane. 

Jak działa piorunochron? Budowa i działanie 

Mówiąc najogólniej, zadaniem piorunochronu jest przechwytywanie powstających w atmosferze wyładowań elektrycznych, czyli piorunów, i bezpieczne odprowadzenie ich do ziemi. W ten sposób chroni się życie i zdrowie mieszkańców, a także same budynki, które bez piorunochronu są narażone na poważne zniszczenia. 

Ogólnie na instalację odgromową składają się cztery podstawowe elementy: 

• Zwody – czyli pręty lub druty, najczęściej zbudowane ze stali nierdzewnej, ocynkowanej lub miedzi, które montuje się na dachach budynków. 
• Przewody odprowadzające – łączą zwody z uziomem, montuje się je wzdłuż ścian, to nimi ładunek elektryczny odprowadzany jest z górnej części do ziemi. 
• Uziom – metalowe taśmy, rury lub pręty, które montuje się w gruncie i które odpowiadają za ostatnią fazę bezpiecznego odprowadzenia ładunku elektrycznego do ziemi. 
• Zaciski pobiercze – złącza, dzięki którym możliwe jest odłączenie części instalacji naziemnej w celu dokonania pomiaru rezystancji. 

Ogólne działanie piorunochronu jest relatywnie proste. Umieszczony na szczycie budynku zwód, z racji swojego położenia oraz budowy, przyciąga pioruny. Przechwycony w ten sposób ładunek elektryczny najkrótszą możliwą drogą, czyli przez przewody odprowadzające, jest kierowany do uziomu, gdzie zostaje bezpiecznie rozproszony w gruncie, nie czyniąc w ten sposób żadnych szkód i nikomu nie zagrażając. 

Kiedy instalacja odgromowa jest obowiązkowa? 

To, czy dany budynek musi posiadać instalację odgromową, zależy od jego powierzchni, wysokości, lokalizacji oraz przeznaczenia. Wśród obiektów, w których piorunochron jest wymagany przepisami, należy wymienić przede wszystkim: 

• Budynki o dużych rozmiarach – zarówno budynki wielorodzinne mieszkalne, jak i komercyjne, jeśli tylko posiadają dużą powierzchnię użytkową, ponieważ zwiększa ona ryzyko uderzenia pioruna. 
• Wysokie konstrukcje – czyli przede wszystkim kominy, maszty i wieże transmisyjne, których wysokość przekracza 15 metrów. 
• Obiekty zlokalizowane w strefie wysokiego ryzyka uderzenia pioruna – chodzi tutaj o rejony z wysoką częstotliwością wyładowań atmosferycznych, czyli m. in. obszary górzyste. 
• Budynki wykonane z materiałów szczególnie podatnych na działanie ognia – np. drewniane domy. 
• Obiekty użyteczności publicznej – czyli m. in. szkoły, szpitale, urzędy czy hale widowiskowe, w których gromadzą się większe grupy ludzi. 
• Budynki przemysłowe oraz magazyny – szczególnie te, w których przechowywane są materiały i produkty łatwopalne. 

Zgodnie z polską normą PN-EN 62305, to, czy dany budynek musi posiadać instalację odgromową, czy tylko może, ocenia się indywidualnie. biorąc pod uwagę ryzyko uderzenia pioruna. 

Instalacja odgromowa najczęściej nie jest wymagana w następujących rodzajach budynków: 

• Budynki o niewielkiej powierzchni, do 50 mkw. – czyli niewielkie domy, altany czy garaże wolnostojące. 
• Budynki znajdujące się w strefie niskiego ryzyka uderzenia pioruna. 
• Niskie budynki, poniżej 5 metrów – np. małe domy jednorodzinne, sklepy z jedną kondygnacją czy niewielkie magazyny. 

Pamiętaj, że nawet jeśli należący do ciebie budynek nie jest szczególnie narażony na uderzenie pioruna i przepisy nie narzucają ci obowiązku zamontowania instalacji odgromowej, warto przynajmniej rozważyć taką opcję. Uderzenie pioruna to bardzo poważne zagrożenie dla życia i zdrowia ludzkiego, a także dla mienia. 

Kto może wykonać instalację odgromową? 

Żeby instalacja odgromowa skutecznie chroniła budynek przed piorunami, musi być prawidłowo zaprojektowana, wykonana i w odpowiednich odstępach czasu kontrolowana. Wszystkie te czynności powinno się zlecić wykwalifikowanym specjalistom. 

Projekt instalacji odgromowej musi stworzyć osoba posiadająca uprawnienia budowlane w specjalności instalacyjnej (elektrycznej), a wykonać powinni ją elektrycy z uprawnieniami SEP w zakresie eksploatacji (E) i dozoru (D), a także pracy przy urządzeniach elektrycznych powyżej 1 kV. Po zakończeniu prac montażowych konieczne jest jeszcze wykonanie pomiarów rezystancji uziemienia i tutaj również konieczne jest wsparcie specjalisty. 

Instalację odgromową trzeba poddawać przeglądom technicznym. W budynkach mieszkalnych takie kontrole powinny odbywać się co 5 lat, ale są też obiekty, w których termin ten wynosi 2 lata, a nawet rok. Co ważne, przeglądy należy zlecać też bezpośrednio po uderzeniu pioruna w budynek i po każdej modernizacji instalacji.  

Co się może stać, gdy uderzy piorun w dom, który nie ma instalacji odgromowej? 

Uderzenie pioruna w dom, który nie posiada instalacji odgromowej, może uszkodzić dach. Wyładowanie atmosferyczne jest też w stanie naruszyć konstrukcję budynku i to do tego stopnia, że konieczna może okazać się rozbiórka. Największym zagrożeniem jest tutaj jednak pożar. 

Uderzenie pioruna w budynek może również poskutkować przepięciami, które są w stanie uszkodzić praktycznie każde urządzenie zasilane prądem, a także samą instalację elektryczną. 

Wyładowania elektryczne stanowią też oczywiście ogromne zagrożenie dla zdrowia i życia ludzkiego, dlatego piorunochrony warto montować na wszystkich budynkach mieszkalnych oraz na obiektach, w których często przebywają większe grupy osób, bez względu na to, czy wymagają tego przepisy. 

Jak można ubezpieczyć się na wypadek pioruna? 

Podstawowa polisa mieszkaniowa chroni mury (zawsze) i elementy stałe (najczęściej) od pożaru i innych zdarzeń losowych. Chociaż lista podstawowych ryzyk w każdym towarzystwie jest nieco inna, to w zdecydowanej większości przypadków znajduje się na niej uderzenie pioruna. Już podstawowe ubezpieczenie zapewnia więc ochronę przed wyładowaniami atmosferycznymi. 

 Jeśli chcesz zapewnić sobie kompleksową ochronę przed szkodami spowodowanymi przez uderzenie pioruna, podstawową polisę powinieneś poszerzyć o ruchomości domowe. To właśnie w tej kategorii mieści się większość sprzętów zasilanych prądem, które mogą zostać zniszczone w skutek przepięcia. 

Ile kosztuje polisa na wypadek uderzenia pioruna? 

Sprawdziliśmy, ile aktualnie trzeba zapłacić za ubezpieczenie budynku mieszkalnego od uderzenia pioruna. Pod uwagę wzięliśmy wolnostojący dom jednorodzinny o powierzchni 120 mkw. i wartości rynkowej (mury i elementy stałe) 700 000 zł. W zakresie uwzględniliśmy wyłącznie podstawowe zdarzenia losowe, takie jak pożar, zalanie, upadek drzew i masztów czy omawiane uderzenie pioruna. 

W wariancie od ryzyk nazwanych opisana polisa kosztuje od 441 zł do 831 zł, a w wariancie od ryzyk wszystkich od 566 zł do 1294 zł. Wszystkie podane kwoty dotyczą rocznego okresu ubezpieczenia, a poszczególne oferty w niewielkim stopniu się od siebie różnią, przede wszystkim wliczonymi w cenę dodatkami. 

Szukając ubezpieczenia dla domu lub mieszkania dobrze jest porównać ze sobą większą liczbę ofert, co też potwierdza przeprowadzona kalkulacja – w wariancie od ryzyk nazwanych najtańszą i najdroższą polisę dzieli 390 zł, w All Risks jeszcze więcej, bo aż 728 zł. Porównanie jest więc najprostszym sposobem na wypracowanie istotnej oszczędności, nawet kilkuset złotych w skali roku – analizuje Ewelina Ratajczak, ekspertka portalu ubezpieczeniemieszkania.pl. 

Tabela 1. Źródło: ubezpieczeniemieszkania.pl (stan na: 29.10.2025 r.).